Ortodontik tedavi nedir?
Ortodonti; dişlerin birbirleriyle ve kendi içinde düzgünlüğü, yüz, üst çene, alt çene ve dudaklara göre normal konumda olup olmadığı ile ilgilenen bir bilim dalıdır. Bu amaçla, süt dişlerinin yer almaya
başladığı yaşlardan itibaren, çocukluk, gençlik ve yetişkinlik döneminde normal diş konumlarını kişiye göre belirler ve normalden sapmalar varsa bunları tespit ederek değerlendirir.
Bir bireyin yaşına göre alt ve üst dişlerinin ve diş dizilerinin normal konumda olup olmadığı çeşitli tanı araçlarıyla belirlenebilir. Bunlar arasında, röntgen filmleri (sefalometrik, panoramik ve periapikal röntgen gibi), fotoğraflar, bilgisayarlı tomografi, kişinin alçıdan yapılmış diş dizisi ölçüleri, lazerle taranmış diş dizileri görüntüleri sayılabilir. Bu tanı araçları kullanılarak kişinin diş dizisinin normal olup olmadığı ve diş teli tedavisine ihtiyacı olup olmadığı belirlenebilir.
Eğer bir birey ortodontik tedaviye ihtiyaç duyuyorsa, ilk önce kişiye özel bir tedavi planı oluşturulur. Daha sonra bu tedavi planına göre düzgün dişler elde etmek için her biri diğerinden farklı özelliklere sahip olan tedavi yöntemi hastayla birlikte seçilir. Bu tedavi yöntemleri arasında:
– Takıp çıkartılabilen hareketli apareyler (damaklıklar)
– Sabit diş telleri
– Takıp çıkartılabilen şeffaf dişlikler
– Ortognatik cerrahi tedavi (çene ameliyatları) sayılabilir.
Takıp çıkartılabilen hareketli apareyler (damaklıklar)
Hareketli apareyler, sadece üst çene, sadece alt çene veya her ikisinde birden olabilir. Alt ve üst dişlerin birlikte ısırabileceği şekilde olan çeşitleri de vardır. Hareketli apareylerle genelde:
-Üst ve/veya alt çene genişletmesi
-Büyüme ve gelişim dönemi devam ediyorsa alt çenenin öne doğru büyütülmesi
-Tek bir dişin veya bir kaç dişin öne veya geriye doğru itilmesi
-Tek bir dişin veya bir kaç dişin dönüklüklerinin (rotasyon) düzeltilmesi
-Tek bir dişin veya bir kaç dişin yatay yönde (yana doğru) kaydırılması
-Normalden uzun olan üst ve alt arka grup dişlerin gömülmesi
-Yutkunma sırasında dilin, dişlerin arasına girmesinin engellenmesi
-Bozulmuş olan alt ve üst dişlerin birbirine kapanışının (oklüzyon) düzeltilmesi gibi tedaviler uygulanır
Sabit diş telleri:
Sabit diş telleri; özel bir yöntemle dişlerin üzerine yapıştırılan, braket adı verilen küçük parçalar ve bu parçaların içinden boydan boya geçen ince teller yardımıyla yapılır. Sabit diş teli çeşitleri, çok sayıda marka ve sistem bulunmakla beraber yapıldığı materyale, dizaynına ve yapıştırıldığı bölgeye göre şu ana başlıklarda toplanabilir:
-Klasik diş telleri (vestibül teknik): Metal yapıdadır ve dişlerin ön yüzünden yapıştırılır.
-Estetik (şeffaf, beyaz) diş telleri: Porselen, Safir ya da Kompozit gibi maddelerden yapılmıştır, dişlerin ön yüzünden yapıştırılır ve dişlerle aynı renktedir.
-Hızlı diş telleri: Porselen veya metal alaşımlarından yapılmıştır. Dişlerin ön yüzüne yapıştırılır. Üçgen biçiminde tasarlanmıştır.
-Lingual Teknik: Dişlerin iç yüzünden yapıştırılır. Paslanmaz çelik, altın gibi alaşımlar içerebilir.
-Kapaklı diş telleri: Kapaklı sistemler, metal alaşımları ya da porselen – kompozit gibi alaşımlardan oluşabilir. Braketin ön yüzünde bir kapak bulunur.
Takıp çıkartılabilen şeffaf dişlikler:
Takıp çıkartılabilen şeffaf dişlikler, alt ve üst diş dizilerine ayrı ayrı oturan, diş dizilerini saran termoplastik maddeden yapılmış ve plak adı verilen materyallerdir. Bu tarz sistemlerde hastanın diş dizilerinin ölçüsü alınır. Alınan ölçülerle, ya bilgisayarda taranmış sanal görüntüler üzerindeya da ölçülerden elde edilen alçı modeller üzerinde diş hareketleri aşama aşama yaptırılır. Her aşamanın sonunda şeffaf dişlikler (plaklar), ya 3D (3 boyutlu) yazıcılarla ya da ısıyla şekillendirilen termoplastik plakların vakumla basılması yöntemiyle elde edilir. Dişleri düzeltmek için bu elde edilen dişlikler, belli sürelerde (çoğunlukla 15 günde bir) değiştirilerek takılır.
Ortognatik cerrahi tedavi (çene ameliyatları):
Ortognatik cerrahi tedavi hem dişlerde hem de çenelerde bulunan bozukluğun birlikte tedavi edildiği bir yöntemdir. Ortodonti uzmanının uyguladığı ortodontik tedavi ile, genelde bir plastik cerrahın genel anestezi ile uyguladığı çene ameliyatının birlikte uygulanmasıyla yapılır. Ortognatik cerrahi tedavi ile dişler düzelmekle birlikte, alt ve/veya üst çenede, çene ucunda, dudaklarda, elmacık kemiklerinde ve yanak bölgelerinde olumlu yönde değişimler elde edilebilir.